همه چیز درباره  اهداف  اسمارت (SMART ) 

شما تا به حال به کدام یک از اهداف خود دست یافته اید؟ تا به حال برایتان پیش آمده که از رسیدن به اهدافتان مایوس شوید؟ آیا می دانید علت این ناکامی چیست؟ چون حتی اگر بهترین اهداف و ایده ها را در ذهن خود داشته باشید، وقتی مبهم یا کلی در ذهن شما باشند، اغلب به نتیجه نمی رسند. می خواهید بدانید راز عملی کردن اهدافتان چیست؟ این است که اهداف خود را به اهداف اسمارت (SMART) تبدیل کنید.

SMART عبارت اختصاری برگرفته از واژه های

"مشخص " (Specific)،

"قابل اندازه گیری" (Measurable)،

"قابل دستیابی" (Achievable)،

"واقع بینانه" (Realistic) و

"محدود به زمان" (Time-bound) است. 

اهداف شما ستاره های زندگیتان هستند و برای دستیابی به پرنورترین ستاره ها نیازمند بهترین مسیر هستید. اینجاست که اهداف اسمارت (SMART) وارد میدان می شوند.  SMART یک کلمه اختصاری است، که می تواند به شما در تعریف و تعیین اهداف عالی کمک کند. مطمئن باشید با هدف گذاری به روش SMART به همه چیزهایی که برای دستیابی به اهداف کوچک و بزرگ خود نیاز دارید، دست می یابید.

در ادامه، اصول هدف گذاری اسمارت SMART  را با هم مرور می کنیم و یاد می گیریم چگونه آن ها را بر روی اهداف خود اعمال کنیم.

هدف اسمارت چیست؟

اسمارت (SAMRT) یک عبارت اختصاری است که به شما کمک می کند اهداف تعریف شده و قابل دستیابی برای خود تعیین کنید. حروف اختصاری اسمارت از واژگان زیر گرفته شده اند:
•    " مشخص " (Specific)
•    "قابل اندازه گیری" (Measurable)
•    "قابل دستیابی" (Achievable)
•    "واقع بینانه" (Realistic) 
•    "محدود به زمان" (Time-bound)

واژه اختصاری اسمارت میانبر خوبی برای تعیین اهداف بزرگ است. زیرا همه چیزهایی که برای موفقیت نیاز دارید را در خود دارد.  در اینجا به بررسی دقیق تر هر یک از اجزای اسمارت می پردازیم:

مشخص (Specific)

هدف گذاری به روش اسمارت برای موفقیت در یک پروژه خاص، بسیار سودمند است. چون شما هدف اسمارت خود را برای دستیابی به یک هدف مشخص و بخصوص تنظیم می کنید، نه یک هدف کلی. برای همین ابتدا مطمئن شوید که اهداف شما مختص کاری است که برای آن تلاش می کنید. 
مثلا اینکه هدف شما افزایش درآمد است یک هدف کلی است. اما وقتی می گویید 50 درصد افزایش درآمد در شش ماه آینده، این یک هدف مشخص و Specific است. این نوع هدف گذاری بسیار دقیق تر است و به شما یک نقشه راه می دهد که باید مطابق با آن کار کنید. در این صورت دستتان می آید درآمد روزانه شما چقدر باشد تا به رشد 50 درصدی در شش ماه آینده برسید. بنابراین می توانید یک برنامه عملی بچینید تا هر روز به آن عدد برسید.

قابل اندازه گیری (Measurable)

"M" در SMART مخفف Measurable به معنای قابل اندازه گیری است که به شما کمک می کند موفقیت یا شکست پروژه خود را ارزیابی کنید. در هدف گذاری اسمارت، باید نوعی روش عینی و قابل انجام برای اندازه گیری اهداف شما وجود داشته باشد. حال این معیار اندازه گیری می تواند یک ضرب الاجل زمانی باشد یا یک عدد، یک درصد تغییر و یا یک عنصر قابل اندازه گیری دیگر.
یکی از راه های انجام این کار، استفاده از معیار هاست. معیار های استانداردی که در پیشبرد کارهای روتین و دوره ای شرکت به صورت نرمال و عادی انتظار دارید و به کار می برید. با استفاده از معیارهای استاندارد شده، می توانید اهداف مرتبط تری را تعیین کنید که اندازه گیری آنها آسان تر است. مثلا در مورد اهداف بازاریابی شرکت، از شاخص های کلیدی عملکرد (KPI) کمک بگیرید. این شاخصه ها معیارهایی قابل اندازه گیری هستند، که با عدد و ارقام به شما می گویند چقدر به اهداف بازاریابی خود نزدیک شده اید.  

برای اطلاعات بیشتر در این زمینه، می توانید مقاله kpi شاخص کلیدی عملکرد به زبان ساده و جامع را مطالعه بفرمایید.

قابل دستیابی (Achievable)

شاید شما دوست نداشته باشید اهدافی که تعیین می کنید خیلی پیش پا افتاده باشد. اما این را در نظر داشته باشید که اهدافی را تعیین کنید که می توانید به آن ها دست پیدا کنید یعنی خیلی دور از دسترس نباشند .
 Achievable  به معنای "دست یافتنی" بیانگر این است که اهداف شما نباید خارج از محدوده امکانات شما باشد. همیشه این سوال را از خود بپرسید: آیا هدف انتخاب شده در محدوده پروژه شماست؟ اگر نه، دست یافتنی نیست.
مثلا فرض کنید که می خواهید اسپانیایی صحبت کنید تا در زمینه کاری خود از رقبا عقب نمانید. اگر تا به حال حتی یک کلمه هم به زبان اسپانیایی صحبت نکرده اید، نمی توانید انتظار داشته باشید تا یک ماه آینده مسلط به این زبان باشید. این هدفی نیست که به سادگی دست یافتنی باشد. با این حال، می توانید هر روز به مدت 20 دقیقه به یادگیری زبان اسپانیایی بپردازید. با انجام این تمرین ثابت، می توانید هدف خود را دست یافتنی تر کنید.
خب ممکن است این سوال به ذهن شما خطور کند: در مورد اهداف کششی چطور؟ آیا این اهداف هم قابل دستیابی اند؟

اهداف کششی ، اهدافی انگیزشی هستند و در فرد ایجاد علاقه و انرژی حرکتی می کنند. به عنوان مثال، اگر شما معمولاً 30000 بازدید کننده ماهانه از وب سایت خود دارید، یک هدف کششی می تواند به دست آوردن 50000 بازدید کننده ماهانه باشد. هر چند این رقم خیلی بزرگ است! اما این هدف کششی، هنوز در محدوده امکانات شما قرار دارد. در تعیین اهداف کششی تان بلند پرواز باشید اما تا جایی که این هدف غیر ممکن نشود. مثلاً این که می‌خواهید از 30000 بازدیدکننده ماهانه به 300000 بازدیدکننده ماهانه برسید، تقریبا یک هدف غیر ممکن است.

واقع بینانه (Realistic) 

در عبارت اختصاری اسمارت ، قابل دستیابی بودن هدف و واقع بینانه بودن آن، ارتباط خیلی نزدیکی با هم دارند. وقتی می گوییم هدف واقع بینانه یا Realistic باشد، یعنی در واقعیت هم قابل اجرا و انجام باشد. به عنوان مثال، شاید هدفی که مد نظر شماست قابل دستیابی باشد اما رسیدن به آن مستلزم این باشد که هر یک از اعضای تیم، شش هفته متوالی اضافه کار کنند. بنابراین اگرچه ممکن است این یک هدف دست یافتنی باشد، اما یک هدف واقع بینانه نیست. (البته شش هفته متوالی اضافه کار، برای نویسنده این مقاله در خارج از ایران،  خارج از واقعیت به نظر رسیده است. در ایران ما شش هفته که چه عرض کنم، شش ماه متوالی اضافه کار، حتی امتیاز مثبتی هم محسوب می شود).  بنابراین پیشنهاد می کنم با یک برنامه مدیریتی مشخص، از این دو ویژگی برای اهداف خود اطمینان حاصل کنید.
بازگردیم به مثال قبلی، در مورد هدف دست یافتنی یادگیری زبان اسپانیایی، اختصاص 20 دقیقه در روز برای تمرین زبان اسپانیایی هم واقع بینانه و هم قابل دستیابی است. اما هدف تمرین زبان اسپانیایی، به مدت دو ساعت در روز، احتمالاً برای اکثر بزرگسالان شاغل در واقعیت عملی نیست (واقع بینانه نیست)، حتی اگر از نظر فنی قابل دستیابی باشد.

محدود به زمان (Time-bound)

هدف اسمارت شما باید تاریخ پایانی داشته باشد. بدون محدودیت زمانی، پروژه شما ممکن است طولانی شود، معیارهای موفقیت پروژه کمرنگ شود و در کل، حرکت فرسایشی داشته باشد. مشخص کردن ضرب‌الاجل‌های زمانی در یک هدف یا پروسه، احساس فوریت را به وجود می‌آورند. بنابراین حتما از قبل یک برنامه زمانی برای پروژه و هدف خود مشخص کنید.
تعیین ضرب‌الاجل‌های زمانی، برای اجرای اهداف بسیار مهم هستند، زیرا تا حد زیادی شما را مجبور به اقدام می‌کنند. به عنوان مثال، اگر می خواهید در محل کار، تمرکز بیشتری روی کارتان داشته باشید، تصمیم بگیرید که هر روز فقط 30 دقیقه ایمیل خود را چک کنید. اما بدون تعیین همین وعده زمانی کوچک، عمل کردن به آن سخت می شود. بنابراین، هدفتان این باشد که به مدت یک هفته ، هر روز به مدت 30 دقیقه، ایمیل خود را چک کنید. 

مزایای هدف گذاری اسمارت چیست؟

 هدف گذاری به روش اسمارت نسبت به اهداف معمولی کمی زمان بر است. اما واقعا ارزشش را دارد که کمی بیشتر زمان صرف کنیم تا نتیجه بهتر در پی داشته باشد. با هدف گذاری اسمارت، شما و تیم تان دستاوردهای بی نظیری خواهید داشت. از جمله:

1)    ارتباط و همسویی  : وقتی تک تک اعضاء در پروژه شما، دقیقاً بدانند که برای چه چیزی تلاش می کنند، انگیزه بیشتری پیدا می کنند و به عنوان یک تیم، هماهنگ می شوند. اعضای تیمی که می‌دانند چگونه کار فردی آنها به اهداف بزرگ‌تر شرکت کمک می‌کند، دو برابر رقبای خود انگیزه دارند. هدف گذاری به روش اسمارت، می تواند به شما در تقویت انگیزه کلی تیم، کمک کند.

2)    شفافیت در موفقیت پروژه : آیا تا به حال شده که به پایان پروژه ای رسیده باشید و واقعاً ندانید که آیا به اهداف پروژه خود رسیده اید یا خیر؟ اهداف اسمارت به شما کمک می کند، تا ارزیابی واضحی از میزان موفقیت در پروژه داشته باشید. 

3)    نقشه راه و خط پایان واضح : با اهداف اسمارت، شما دقیقا می دانید که می خواهید به چه چیزی برسید و چه زمانی باید به آن برسید. زیرا شما واقع بینانه و قابل دستیابی بودن این اهداف را لحاظ کرده اید.

4)    معیارهای قابل پیگیری : پس از اتمام پروژه، اهداف اسمارت به شما کمک می کنند تا موفقیت پروژه را ارزیابی کنید. با این حال

اگر در پایان دیدید که به هدف خود نرسیده اید، خودتان را بازخواست نکنید. در واقع اگر ما به 70 درصد اهدافمان هم برسیم باید خوشحال باشیم.

با هدف گذاری اسمارت، ما اهداف چالش برانگیز، اما در عین حال ممکنی را تعیین می کنیم. در نهایت چه به هدف مورد نظرتان برسید یا نه، هدف گذاری به روش اسمارت، به شما در ارزیابی اهدافتان کمک می کند ،  دید روشنی از اهدافتان به شما می دهد و می توانید از آن درس بگیرید.

5 مثال از اهداف اسمارت

برای شروع آماده اید؟ خب، قبل از این که اهداف اسمارت خودتان را بنویسید، می خواهیم 5 نمونه از اهداف اسمارت و نحوه مطابقت هر هدف با معیار های اسمارت SMART را بررسی کنیم:

1)    هدف کاری

•    مثال: حداقل سه نوع محتوا در مقیاس بزرگ (مانند ایبوک، وبینار و ویدئو) را بطور ماهانه، برای سه ماهه اول تولید کنید.
•    چرا این هدف اسمارت است؟
این هدف کاری مشخص است (محتوای بزرگ)،
قابل اندازه گیری است (سه نوع مختلف)، 
دست یافتنی و واقع بینانه است (که البته این مورد، بستگی به تعداد افراد در تیم همکاری دارد، اما فرض می کنیم تعداد کافی همکار برای سه نوع محتوا در ماه وجود دارد.) 
و محدود به زمان است (به صورت ماهیانه برای سه ماهه اول).

2)    هدف تیمی

•    مثال: یک گروه کاری، در نیمه اول سال مالی 2022 ، در پنج پروژه چندمنظوره با موضوع، نظرسنجی مشتری، بازاریابی مشتری و تحقیق و توسعه، مشارکت می کند.
•    چرا این هدف اسمارت است؟
این هدف مشخص است (پروژه هایی با محوریت تست نظرسنجی مشتری، بازاریابی مشتری و تحقیق و توسعه)،
قابل اندازه گیری است (5 پروژه چند منظوره )، 
دست یافتنی است (5 پروژه در 6 ماه ) ، 
واقع بینانه است (پروژه ، کل اعضای تیم را در بر می گیرد)
و محدود به زمان است (در طول نیمه اول سال مالی 2022).

3)    هدف حرفه ای

•    مثال: شخصی تصمیم می گیرد در سال 2021 ، مهارت های مدیریتی خود را از طریق مربی خصوصی با حداقل دو کارآموز از گروه کارکنان شرکت یا فارغ التحصیلان توسعه دهد.
•    چرا این هدف اسمارت است؟ 
این هدف مشخص است (مهارت های مدیریتی از طریق مربی خصوصی)،
 قابل اندازه گیری است (حداقل دو کارآموز)، 
دست یافتنی و واقع بینانه است (این شخص به خود ، دو راه متفاوت برای یافتن کارآموز داده است.)،
و محدود به زمان است (در سال 2021).

4)    هدف شخصی

•    مثال: من برای مسابقه دوی نیمه ماراتن سن دیگو در کمتر از دو ساعت در ماه مارس، تمرین خواهم کرد.
•    چرا این هدف اسمارت است؟
 این هدف مشخص است ( دوی نیمه ماراتن سن دیگو)، 
قابل اندازه گیری است (در کمتر از دو ساعت)، 
دست یافتنی است ( برای اکثر دوندگان با تمرین مناسب، دو ساعت، سرعت بلندپروازانه اما قابل انجام است.)، 
واقع بینانه است (این فرد مشخص کرده است که برای آمادگی دوی نیمه ماراتن تمرین خواهد کرد.)،
و محدود به زمان است ( در ماه مارس).

5)    هدف غیر انتفاعی

•    مثال: برای دانش آموزان دوره راهنمایی، 100 ساعت تدریس خصوصی رایگان برای درس های ریاضی و تاریخ در ماه فوریه ارائه می کنیم.
•    چرا این هدف اسمارت است؟ 
این هدف مشخص است (تدریس خصوصی برای دانش آموزان راهنمایی در درس تاریخ و ریاضی)،
قابل اندازه گیری است (100 ساعت)، 
دست یافتنی و واقع بینانه است (بسته به تعداد داوطلبانی که آمادگی انجام این کار را دارند ) 
و  محدود به زمان است ( در ماه فوریه).

6 گام برای هدف گذاری اسمارت

هدف گذاری به روش اسمارت را با نوشتن هدف پروژه خود در یک یا دو جمله شروع کنید. سپس، هر یک از پنج ویژگی SMART را به هدف خود اعمال کنید و مطمئن شوید که همه جوانب را در نظر گرفته اید. پیشنهاد می کنم از الگوی زیر برای تمرین هدف گذاری اسمارت استفاده کنید:

1)    هدف اولیه خود را بنویسید: هدف اصلی و اولیه خود را بنویسید. نگران نباشید که این هدف اسمارت نیست. چون در مراحل بعدی دوباره به سراغش می رویم.
•    مثال: می خواهم برند شرکتم را در شبکه های اجتماعی بهبود بخشم.

2)    هدف را مشخص کنید: آیا هدف شما دقیقا آنچه را که می خواهید انجام دهید مشخص می کند؟ اگر نه، جمله خود را عوض کنید و طوری بنویسید که کاملا در ارتباط با پروژه مخصوص شما و مشخص باشد.
•    ادامه مثال: میخواهم  برند شرکت را در اینستاگرام با هشتگ های خاص شرکت بهبود دهم.

3)    هدف را قابل اندازه گیری کنید: آیا مشخص کرده اید در پایان پروژه، چگونه هدف خود را اندازه گیری کنید؟ اگر نه، راهی برای سنجش میزان موفقیت یا شکست در پایان کار به آن اضافه کنید.
•    ادامه مثال: برای رسیدن به 1000 فالوور جدید در اینستاگرام، هشتگ های تخصصی کسب و کار خود را ایجاد می کنم.

4)    هدف را قابل دستیابی کنید: آیا هدف شما چیزی است که با توجه به امکانات خود، بتوانید به آن دست یابید؟ مطمئن شوید که این هدف در محدوده توانایی های پروژه شما قرار می گیرد.
•    ادامه مثال: برای ایجاد 1000 فالوور جدید اینستاگرام، هشتگ های تخصصی شرکت را در با هشتگ های محبوب درحوزه کسب و کار خود، تطبیق داده و از آن ها استفاده می کنم.

5)    هدف را واقع بینانه کنید: با توجه به منابع و امکانات موجود، آیا تیم همکاری پروژه شما، واقعا می تواند و این توانایی را دارد که شما را به این هدف برساند؟ 
•    ادامه مثال: برای ایجاد 1000 فالوور جدید اینستاگرام، روزانه یک بار در اینستاگرام پست می گذارم، طوری که هر پست شامل ترکیبی  از هشتگ های خاص شرکت و هشتگ های محبوب در حوزه کاری خودم باشد.

6)    هدف را محدود به زمان کنید: تا کی به هدفتان می رسید؟ تاریخ هدف یا چارچوب زمانی خود را در هدف اسمارت خود مشخص کنید.
•    ادامه مثال: در نیمه اول سال مالی 2022 ، در هر روز کاری یک پست جدید در اینستاگرام بگذارید. هر پست بایستی دارای ترکیبی از هشتگ های خاص شرکت و هشتگ های محبوب کسب و کارم باشد. بدین ترتیب، تا 30 ژوئن، 1000 فالوور جدید اینستاگرام جذب خواهند شد.

کارهای بعد از هدف گذاری اسمارت

پس از تعیین اهداف اسمارت، اقدام بعدی، تطبیق اهداف با کار روزانه تیم تان است. ما معتقدیم که اهداف باید ارتباط نزدیکی با کاری داشته باشند که اعضای تیم مشغول انجامش هستند. در اینجا کارهایی که باید بعد از هدف گذاری اسمارت انجام دهید را برایتان شرح می دهیم:

1)    اهداف اسمارت خود را با سهامداران پروژه و اعضای تیم به اشتراک بگذارید
در شروع پروژه، اهداف اسمارت خود را به همه کسانی که در کار دخیل هستند، نشان دهید. اهداف اسمارت شما، باید کل تیم را به جلو هدایت کند. بنابراین در پایان پروژه، دقیقاً می دانید که آیا به اهداف پروژه خود رسیده اید یا خیر.
به جای پنهان کردن اهداف خود در اسناد، آن ها را به کار روزانه خود متصل کنید تا همه با انگیزه، متمرکز و در یک راستا گام بردارند.

2)    بطور مرتب  پیشرفت کار را بررسی کنید
پس از این که اهداف اسمارت را با تیم خود در ابتدای پروژه به اشتراک گذاشتید، سپس به طور مرتب، پیشرفت کار را تا رسیدن به هدف، اندازه گیری کنید. در غیر این صورت ممکن است در پروژه غرق شوید و در پایان کار متوجه شوید که اهداف خود را از دست داده اید. شما برای تعیین اهداف مشخص و قابل اندازه گیری زحمت زیادی کشیده اید. بنابراین از آن ها به عنوان ستاره شمالی راهنما، استفاده کنید و در صورت لزوم در طول پروژه ، مسیر خود را اصلاح کنید.
بهترین راه برای بررسی منظم اهداف اسمارت این است که هر هفته میزان پیشرفت پروژه را به‌روزرسانی‌ کرده و برای اعضای تیم ارسال کنید. به‌روزرسانی‌ پیشرفت پروژه، راهی عالی برای برجسته کردن کارهای مهم تیم و تعیین نقاط عطف در آینده ی نزدیک است. همچنین به شما می گوید که آیا در مسیر درست هستید یا خیر.

3)    موفقیت خود را ارزیابی کنید
هدف گذاری به روش اسمارت، به اهداف شما شفافیت می بخشد. بنابراین می توانید دقیقاً ارزیابی کنید که آیا به اهداف پروژه خود رسیده اید یا خیر. اگر این اتفاق افتاده پس وقت آن است که جشن بگیرید! و اگر این کار اتفاق نیفتاده، داشتن چنین اهداف واضحی و نیز بررسی منظم اهدافتان، به شما کمک می کند تا به بهترین نحو، تشخیص دهید که چه چیزی اشتباه بوده و  کجای مسیر پیموده شده نیاز به اصلاح دارد. 
به یاد داشته باشید، نرسیدن به اهدافتان به این معنی نیست که پروژه شما با شکست کامل مواجه شده است. در پایان کار، به جای این که وانمود کنید اتفاقی نیفتاده است، بنشینید و با آرامش ارزیابی کنید که چرا به هدف خود را نرسیده اید. به این ترتیب، می توانید از اشتباهات خود درس بگیرید و ادامه مسیر خود را اصلاح کنید.

سخن پایانی

هدف گذاری به روش اسمارت، با شفاف سازی اهداف و مدیریت پروژه، به موفقیت تیم شما کمک زیادی می کند. وقتی اهداف روشن و واضح باشند، به احتمال زیاد انگیزه بیشتری پیدا می کنید و می دانید چه کاری را باید در اولویت قرار دهید.

برداشت آزاد از منبع:  asana.com/resources/smart-goals

ترجمه و بازنویسی : تیم نویسندگان ماتریس مارکتینگ